Biến màng Kombucha thành vải bền vững

Một nhóm nghiên cứu tại Đại học RMIT Việt Nam đã tìm ra cách biến cellulose vi khuẩn từ màng sinh học kombucha thành một loại vải bền vững và thân thiện với môi trường. Loại vật liệu này có tiềm năng thay đổi ngành thời trang, giảm thiểu tác động tiêu cực đến hệ sinh thái.

Cellulose vi khuẩn là một dạng polymer sinh học được sản sinh bởi một số loại vi khuẩn trong quá trình lên men. Khi vi khuẩn tiêu thụ đường, chúng tiết ra các sợi cellulose tạo thành một lớp màng dày trên bề mặt chất lỏng. Đây chính là màng sinh học mà nhiều người làm kombucha tại nhà thường thấy, được gọi là SCOBY (hỗn hợp cộng sinh giữa vi khuẩn và nấm men).

Loại cellulose này có nhiều ưu điểm vượt trội so với sợi tự nhiên và sợi tổng hợp hiện nay như: Bền hơn cotton khoảng 10 lần, giúp kéo dài tuổi thọ của sản phẩm; Khả năng thấm hút tốt, phù hợp để làm quần áo thoáng mát và các ứng dụng y tế như băng gạc kháng khuẩn; Hoàn toàn tự nhiên, không độc hại, có thể phân hủy sinh học, giúp giảm thiểu rác thải thời trang; Có thể thay thế da động vật để sản xuất giày dép, túi xách, ví và phụ kiện thời trang.

Cellulose vi khuẩn được tạo ra bằng cách nuôi SCOBY trong dung dịch trà pha đường (Ảnh: RMIT)

Nhờ những đặc tính này, cellulose vi khuẩn không chỉ mang lại cơ hội cải tiến trong sản xuất vải mà còn mở rộng khả năng ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Hiện tại, nhóm nghiên cứu tại RMIT Việt Nam đã thử nghiệm sản xuất ví và vải bạt vẽ từ cellulose vi khuẩn, đồng thời hướng đến ứng dụng rộng rãi trong ngành thời trang. Một trong những ưu điểm nổi bật của loại vật liệu này là khả năng nuôi cấy trực tiếp theo hình dạng mong muốn, giúp hạn chế lượng vải bị lãng phí trong quá trình cắt may.

Trong ngành công nghiệp dệt may, mỗi năm hàng triệu tấn vải thừa bị loại bỏ do quá trình sản xuất không tối ưu. Việc sử dụng cellulose vi khuẩn có thể giúp giảm thiểu tình trạng này, đồng thời tạo ra một quy trình sản xuất khép kín và ít gây tác động tiêu cực đến môi trường. Ngoài ra, với đặc tính có thể được nhuộm màu, cắt may và xử lý linh hoạt, loại vải sinh học này hoàn toàn có thể thay thế các chất liệu truyền thống như cotton, linen hay da động vật trong tương lai. 

Cellulose vi khuẩn có ưu điểm là bền hơn cotton khoảng mười lần. (Hình: RMIT)

Mặc dù có tiềm năng lớn, việc sản xuất vải từ cellulose vi khuẩn trên quy mô công nghiệp vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Hiện nay, quy trình lên men cần một lượng nước đáng kể và tạo ra nước thải có tính axit, chưa thể tái sử dụng hiệu quả. Bên cạnh đó, dù có độ bền cao, loại sợi này vẫn chưa đạt được độ đàn hồi và dẻo dai như một số loại sợi tổng hợp như polyester hay nylon. Điều này đặt ra bài toán về việc cải tiến công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm, đồng thời giảm thiểu chi phí sản xuất để có thể cạnh tranh trên thị trường.

Do đó, nếu có thể khắc phục những rào cản về quy mô và chi phí sản xuất, một ngày không xa, nhóm nghiên cứu kỳ vọng có thể tạo quần áo từ đường và trà, góp phần giảm đáng kể tác động tiêu cực đến môi trường. 

Dù hành trình còn dài, nghiên cứu này đã mở ra một hướng đi đầy tiềm năng, mang lại hy vọng về một ngành thời trang bền vững hơn cho tương lai.

Nguồn: Sản xuất và tiêu dùng bền vững, “Biến màng Kombucha thành vải bền vững” đăng ngày 01/04/2025, xem tại link: https://scp.gov.vn/tin-tuc/t24113/bien-mang-kombucha-thanh-vai-ben-vung, truy cập ngày 01/04/2025.